HH. Perpétua & Felicitas

Gedachtenis op 7 maart

Sint-Felicitas en Sint-Perpétua waren twee jonge vrouwen die begin derde eeuw in Noord-Afrika de mar­tel­dood stierven. Het verhaal van hun laatste levens­da­gen zou door Perpétua zelf zijn opgetekend. Haar relaas werd ver­werkt in een van de meest in­druk­wek­kende marte­laarsakten van de oud­heid.

Edict van Septimus Severus

De adellijke dame Perpétua en haar slavin Felicitas leef­den in de stad Thuburbo minus, vlakbij Carthago (in het hui­dige Tunesië). In de eerste jaren van de derde eeuw maakte de nog jonge kerk van de Romeinse provincie Africa een moei­lijke tijd door. In 202 had keizer Septimus Severus een edict uit­ge­vaar­digd, waardoor de doodstraf kwam te staan op beke­ring tot het chris­ten­dom.

Ver­oor­deeld

Perpétua en de slaven Felicitas, Revocatus, Saturninus en Secundulus wer­den op last van de keizer gevangen geno­men omdat zij bekendston­den als cate­chu­me­nen, offi­cië­le kan­di­da­ten voor de chris­te­lijke doop. De keizer­lijke procurator Hilarianus ver­oor­deelde hen in Carthago tot de doodstraf omdat zij wei­ger­den aan de staatsgo­den te offeren en hun chris­te­lijk geloof af te zweren. Zij wer­den in het Carthaagse amfitheater voor de wilde dieren geworpen en stierven er op 7 maart 203.

Passio

De gehuwde dame Vibia Perpétua was 22 jaar toen zij samen met haar baby en haar broer werd gearres­teerd. Haar erva­ringen zou zij hebben opgetekend. Later werd dit geschrift gere­digeerd, becom­mentarieerd en aan­ge­vuld, wat resul­teerde in de Passio SS. Perpétuae et Felicitatis. Dit werk, dat lange tijd aan Tertullianus werd toege­schre­ven, behoort tot de meest vrome ge­tui­ge­nissen uit de Afrikaans-chris­te­lijke oud­heid. Op­val­lend is de ver­heer­lij­king van het marte­laar­schap en de doodsverach­ting bij de mar­te­la­ren.

Glorie van marte­laar­schap

Perpétua schrijft dat haar hei­dense vader, ziek van verdriet om haar arres­ta­tie, verwoede pogingen deed om haar ertoe te bewegen het geloof in Christus af te zweren. Zij zegt dat zijn verdriet haar pijn deed, vooral omdat hij zich niet kon voor­stel­len dat de mar­tel­dood haar tot de hemelse glorie zou brengen.

In kerker bevallen

Perpétua heeft het ook over haar slavin Felicitas, die acht maan­den zwan­ger was. Felicitas vreesde dat haar executie zou wor­den uit­ge­steld, omdat de wet niet toestond dat zwan­gere vrouwen ter dood wer­den gebracht. Biddend tot God, beviel zij echter van een dochter, en kon zij wette­lijk tij­dens de spelen ter ere van de keizer voor de wilde dieren wor­den geworpen.

Wilde dieren

In de Passio wordt uit­voerig be­schre­ven hoe gruwe­lijk de mar­te­la­ren aan hun einde kwamen. Saturninus en Revocatus wer­den door een luipaard aan­ge­vallen, maar stierven uit­ein­delijk doordat een beer hen ver­scheurde. Saturus werd over­ge­le­verd aan een everzwijn, maar overleefde dit. Hij sneu­velde ten langen leste toen een luipaard hem doodbeet.

Dolle koe

Perpétua en Felicitas wer­den naakt de arena ingestuurd, waar zij met een dolle koe zou­den wor­den gecon­fron­teerd. Het publiek huiverde bij de aan­blik van de naakt­heid van de ten­gere Perpétua en haar pas bevallen slavin. Daarom werd besloten de mar­telaressen van een ruim zittend kleed te voor­zien. Nadat de koe Felicitas tegen de grond had gesmakt, werd ze door Perpétua overeind getrokken. Zij gaven elkaar de vredeskus en begaven zich vrijwillig naar de plek waar ze met een zwaard zou­den wor­den doodgestoken.

Zelf gewild

Van Perpétua wordt gezegd dat zij de hand van de gladiator zelf op haar keel richtte. De auteur van de Passio zegt daarover: 'Fortasse tanta femina aliter non potuisset occidi, quae ab inmundo spiritu timebatur, nisi ipsa voluisset.' ("Wellicht kon zo'n vrouw, gevreesd door de onreine geest, niet anders gedood wor­den, tenzij zij het zelf wilde.")

Ge­dach­te­nis op 7 maart

Reeds in de vierde eeuw werd het feest van Perpétua en Felicitas op 7 maart, de sterf­dag van beide heiligen, ook buiten Carthago gevierd. Samen met de mar­telaressen Agatha, Lucia, Agnes, Cecilia en Anastasia wor­den ze genoemd in de Romeinse Canon, het oudste en eerste eucha­ris­ti­sche gebed van de Romeinse Ritus.

(bron: www.kro-ncrv.nl)