Kerst­bood­schap 2024
Pelgrims van hoop in een instabiele tijd

Broe­ders en zusters,

Als bis­schop bezoek ik ieder jaar in au­gus­tus het Chris­te­lijk Sociaal Congres te Doorn. Ook dit jaar was ik van de partij. Het centrale thema was: Op span­ning met als onderti­tel: ‘onzeker­heid als nieuwe constante’. Onze hui­dige samen­le­ving is op span­ning komen te staan. Op tal van terreinen is er instabili­teit. Voor­uit­stre­vende groepen staan vaak tegen­over behou­dende groepen, en om­ge­keerd. Helaas wordt dan meestal de eigen bubbel niet of nau­we­lijks verlaten; het komt dan in ieder geval niet tot een vrucht­ba­re dialoog. Ieder zit in zijn eigen loop­graaf. De ander wordt beschoten en daar blijft het bij. Iedere ont­moe­ting wordt zo geblok­keerd. Het re­sul­taat is vooral veel negativisme en wanhoop. Veel woede en frustratie ook. Maar een andere hou­ding is meer vrucht­baar. Ook om de maat­schap­pe­lijke ver­bon­den­heid te waar­bor­gen. Een hou­ding van creativi­teit in de ont­moe­ting; het overbruggen van kloven en het bevor­de­ren van het on­der­lin­ge gesprek. Dus: geen schutters­putjes maar een zin­volle dialoog. Graag maak ik de overstap van de samen­le­ving naar de Kerk.

Hoop­volle verhalen

In de Neder­landse Rooms-Katho­lie­ke Kerk van vandaag is de ergste polari­sa­tie wel voorbij. Toch kent ook de hui­dige Kerk de nodige span­ning en instabili­teit. Het is niet van­zelf­spre­kend dat voor­uit­stre­vende en behou­dende katho­lie­ken elkaar opzoeken. Men sombert in eigen kring en zoekt de ellende vooral buiten de eigen sub­cul­tuur. Het effect is niet zel­den het plakken van etiketten. Het effect is ook groeps­vor­ming en aantas­ting van de on­der­lin­ge ver­bon­den­heid. Onze Kerk heeft behoefte aan het aan­gaan van een zin­volle dialoog. Een dialoog juist ook over hoop­volle ini­tia­tie­ven binnen onze geloofs­ge­meen­schap. Ini­tia­tie­ven die de on­der­lin­ge saam­ho­rig­heid en ver­bon­den­heid binnen de Kerk kunnen bevor­de­ren. Ini­tia­tie­ven die bemoe­digen en de gelo­vi­gen nieuwe hoop geven. Geloof, hoop en liefde zijn de drie god­de­lijke deug­den. Hoop geeft dyna­miek aan geloof en liefde. Geen samen­le­ving, maar ook geen Kerk, kan uit­ein­delijk zon­der de deugd van de hoop. Hoop is overigens wat anders dan opti­misme. Chris­te­lijke hoop heeft met God van doen. De ge­schie­de­nis van de mens­heid en die van ieder van ons, loopt niet uit op een donkere afgrond maar is gericht op de ont­moe­ting met de Heer van aange­zicht tot aange­zicht. En de hoop op Gods toe­komst veran­dert ons heden.

Synodaal proces

In het jaar 2021 heeft paus Fran­cis­cus het synodaal proces gestart. Voor katho­lie­ken blijft dat een moei­lijk woord. Let­ter­lijk betekent het Griekse woord synode ‘samen op weg’. Wij zijn als katho­lie­ken samen op weg naar de ont­moe­ting met God van aange­zicht tot aange­zicht. Samen met andere chris­te­nen en hope­lijk alle mensen van goede wil. Afgelopen ok­to­ber werd de tweede sessie van de synode in Rome gehou­den. Met input van katho­lie­ken uit de hele wereld. Het synode­rap­port doet een oproep om missio­nair te zijn. Om nieuwe mensen voor Christus te winnen. Na­tuur­lijk leven er zorgen over de toe­komst van de Kerk in ons land. Wij weten van vergrij­zing. Maar dat mag ons nooit verlei­den tot cynisme en somber­heid, integen­deel: wij moeten elkaar veeleer bemoe­digen, juist motiveren met hoop­volle verhalen. Uit steeds meer pa­ro­chies krijg ik berichten dat jonge mensen zich spon­taan mel­den. Een deel van hen is zo geboeid door het onder­wijs van Jezus dat zij katho­liek willen wor­den. In ons bisdom groeit het aantal -vaak jonge- nieuwe katho­lie­ken.

Iconen van hoop

Laten wij in onze dagen de deugd van de hoop inoefenen. Wij kunnen ons daarbij laten in­spi­re­ren door iconen van hoop. Ik noem twee mensen die mij als bis­schop in­spi­re­ren: Titus Brandsma en paus Fran­cis­cus. Twee katho­lie­ken die wisten en weten van imperfectie en lij­den maar toch mensen van hoop zijn ge­ble­ven. Pater Titus, zijn beeld staat in de kooromgang van de Sint-Jans­kathe­draal, verzette zich fel en principieel tegen het natio­naalso­cia­lis­me. Hij verde­digde de waar­dig­heid van iedere mens als schepsel van God. Zo bleef pater Titus, tot in Dachau, trouw aan zijn geloof. Als tweede icoon noem ik graag paus Fran­cis­cus. Ikzelf, en de grote meer­der­heid van ons katho­lie­ken, zijn dank­baar voor de hui­dige Petrus. Vanuit een diepe vriend­schap met Christus verzet de paus zich tegen alle onver­schil­lig­heid. Paus Fran­cis­cus pleit juist voor soli­da­ri­teit en de barm­har­tig­heid. Het gaat om een ver­bon­den­heid met de vluch­te­lingen van vandaag en de vele miljoenen armen op deze wereld, maar het heeft ook te maken met een goed beheer van Moeder Aarde.

Hoop maakt dienst­baar

Juist mensen als pater Titus en paus Fran­cis­cus maken dui­de­lijk dat ver­ti­caal en hori­zon­taal in ons chris­te­lijk geloof helemaal bij elkaar horen. Onze vriend­schap met de Heer, gevoed door li­tur­gie, gebed en stilte geeft de voe­ding om hoop­vol gestalte te geven aan on­der­lin­ge dienst­baar­heid. De aanbid­ding van God en de dienst aan de naaste horen bij elkaar. In ons land zijn nog duizen­den pro­tes­tantse en Rooms-Katho­lie­ke geloofs­ge­meen­schappen. Stuk voor stuk plaatsen van hoop. Hier wordt gevierd, geleerd en gediend. Dat dienen kent een hele waaier van ac­ti­vi­teiten. Ik noem het bezoeken van zieken, ster­ven­den en het ver­werken van rouw maar ook de man­tel­zorg voor een familielid, vriend of buur; het actief zijn bij een voedsel- of kle­ding­bank of een hospice; het steunen van organi­sa­ties die zich inzetten voor vrede, ge­rech­tig­heid of de heel­heid van de schep­ping; het helpen bij de opvang van mi­gran­ten en vluch­te­lingen. Eerder schreven de Neder­landse bis­schop­pen een brief met als de titel ‘Herberg­zaam Neder­land’. Juist nu wij opnieuw het Kerst­feest gaan vieren is het goed te beseffen dat voor onze Heer geen plaats was in de her­berg en dat Hij al vroeg met Maria en Jozef moest vluchten naar Egypte. Dat zou chris­te­nen gevoelig moeten maken als het gaat om dak­lo­zen en vluch­te­lingen.

Jubel­jaar 2025: Pelgrims van hoop

Broe­ders en zusters, wat geeft ons de kracht om ons voor een samen­le­ving van hoop in te zetten? Chris­te­lijke dienst­baar­heid vraagt om te kijken met de ogen van Christus. Hij is be­schik­baar voor alle mensen die langs de kant van de levensweg liggen. Als Christus nood ziet, wordt Hij tot in zijn binnenste geroerd. Zo moet ook chris­te­lijke hoop gestalte krijgen; geraakt wor­den en steeds meer een naaste wor­den, juist ook van mensen in nood. Aan het einde van deze maand zal paus Fran­cis­cus in Rome het Heilig Jaar 2025 openen. Wij zullen dat ook doen op zon­dag 29 de­cem­ber met een fees­te­lij­ke Eucha­ris­tie om 16.00 uur, in de Sint-Jans­kathe­draal in ’s-Hertogen­bosch. Het centrale motto luidt: Pelgrims van hoop. Een heel jaar lang gaan wij samen op weg in ons eigen bisdom en de gehele Wereld­kerk als pelgrims van hoop. Ik kijk nu al uit naar de Natio­nale Bede­vaart, die wij eind april en begin mei naar Rome zullen maken met meer dan 800 gelo­vi­gen uit geheel ons land.

Broe­ders en zusters, recent las ik wijze woor­den: Chris­te­nen zijn mensen van hoop, omdat zij zien dat God iedere dag weer moge­lijk­he­den geeft te bouwen om onze naaste lief te hebben en ons in te zetten voor elkaars wel­zijn. Wij doen dat vanuit onze ver­bon­den­heid met Christus. Twee­dui­zend jaar gele­den werd Hij in Beth­le­hem geboren. Helaas horen wij dage­lijks over veel geweld in het Heilig Land. Bidden wij juist in deze dagen dat in het land waar Jezus zijn evan­ge­lie van vrede verkon­digde, de wapens spoe­dig gaan zwijgen. En dat kin­de­ren in het Heilig Land, en in andere brandhaar­den van deze wereld, niet meer het slacht­of­fer wor­den van het geweld van vol­was­se­nen. Christus wil ons lei­den op de weg van de vrede!

Vanuit die over­tui­ging wens ik u en uw dier­ba­ren een zalig en gezegend Kers­feest.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte
bis­schop van ’s-Hertogen­bosch