Gaan wij binnenkort morren?

Vijfde woord van bemoediging

foto: Wim Koopman

Mgr. Gerard de Korte van Bisdom ’s-Hertogen­bosch is voor de vijfde maal in de pen geklommen om een woord van bemoe­diging te schrijven tij­dens de hui­dige corona­cri­sis. Hij vraagt zich hardop af of de bevol­king niet bin­nen­kort gaat morren en de inper­king van onze vrij­he­den zal ac­cep­teren.

Ver­bon­den­heid en belangen

Vrij­heid is in onze hui­dige samen­le­ving een be­lang­rijke waarde. Bin­nen­kort vieren wij weer het herstel van onze vrij­heid na vijf jaren van onder­druk­king tij­dens de Tweede Wereld­oor­log. ‘Samen stil staan bij 75 jaar vrij­heid’ vormt het motto van het Natio­naal Comité 4 en 5 mei. Maar vrij­heid is nooit absoluut, ook onze vrij­heid is rela­tief. De hui­dige corona­cri­sis maakt dat maar al te zeer dui­de­lijk. Omwille van de volksge­zond­heid heeft de rege­ring voor de publieke ruimte allerlei beperkende maat­regelen af­ge­kon­digd. Wij kunnen niet meer gaan of staan waar wij willen. Er wordt ge­spro­ken over een intel­li­gente lockdown maar de gevolgen zijn niet gering. Scholen zijn al weken dicht. Veel mensen werken thuis. Een bezoek aan restaurant, theater, bioscoop en museum is niet meer moge­lijk. En een samenscholing van een grotere groep mensen leidt tot een flinke bekeu­ring. Gelo­vi­gen moeten al weken lang ac­cep­teren dat het samen vieren van het geloof in onze kerk­ge­bouwen onmoge­lijk is gewor­den. Een aanzien­lijke inper­king van ons gaan en staan, maar allemaal om levens te red­den: van anderen en van ons­zelf. De grote vraag is hoe lang wij deze ingeperkte vrij­heid zullen ac­cep­teren.

Morren tegen Mozes

Centraal in het geloof van het Joodse volk staat de be­vrij­ding uit het slavenhuis Egypte. Na verschrikke­lijke plagen laat uit­ein­delijk de wrede farao de Joodse slaven ver­trek­ken. Onder de hoede van Mozes trekt Israël door de woes­tijn naar het land van belofte; het land van melk en honing. Maar de tocht is zwaar. Bij gebrek aan water, ont­staat er onvrede. De ontbe­ringen wor­den zo groot dat het volk terug gaat verlangen naar Egypte. Men was er welis­waar onvrij maar er was tenminste voldoende eten en drinken. De onvrede leidt uit­ein­delijk tot een morren tegen Mozes en uit­ein­delijk ook tegen God (Exodus 17).

Wenkend per­spec­tief?

Wat kunnen wij van dit verhaal uit het Oude Testa­ment leren? Minstens twee dingen. Aller­eerst dat tij­dens een las­tig heden het verle­den ge­mak­ke­lijk wordt geïdealiseerd. Met regelmaat denken wij verlangend terug aan de tijd ‘voor de corona­cri­sis’. Maar, in het licht van de actuele crisis, lijkt mij een tweede leer­punt nog be­lang­rijker. Ontbe­ringen in het heden wor­den ge­mak­ke­lijker geac­cep­teerd als er een wenkende toe­komst is. Voor Israël in de woes­tijn was het beloofde land van melk en honing nog ver weg. Men was in de hitte van de woes­tijn bezig met de eerste levens­be­hoef­ten zoals water en voedsel. Zo komen wij bij de spannende vraag of in de hui­dige situatie het wenkend per­spec­tief voor ons dui­de­lijk genoeg is. Het re­sul­taat van de bewe­gingsbeper­king is onge­twij­feld een daling van zieken en doden. Ons ge­zond­heids­sys­teem stond op springen maar heeft met optimale krachtsin­span­ning standge­hou­den. Maar is dat voldoende om te volhar­den? Zullen wij onze on­der­lin­ge be­trok­ken­heid vol­hou­den en alle inper­kingen van onze vrij­he­den blijven dul­den? Als ik goed zie en luister, ontstaan er steeds meer scheurtjes ondanks de oproepen van onze be­stuur­ders. Gaan ook wij bin­nen­kort morren?

Econo­mische schade

Naarmate de intel­li­gente lockdown voortduurt, wor­den de econo­mische gevolgen steeds groter. Over de hele wereld zijn miljoenen banen verloren gegaan en op de beurzen miljar­den ver­dampt. De gevolgen zijn te zien in stad en dorp. Ik merk het in het centrum van 's-Hertogen­bosch. Talloze winkels zijn dicht. Met name kle­ding- en schoenen­win­kels, cafés en restaurants maar ook de reis­bu­reaus wor­den flink getroffen. Meer onzicht­baar, maar niet min­der erns­tig, is de ellende voor tal­loze zelf­stan­digen zon­der personeel en flex­wer­kers. Vaak hebben deze mensen nau­we­lijks een buffer om op terug te vallen. Al met al staat de bestaanszeker­heid van steeds meer land­ge­no­ten onder druk. Hoe hoog zal de werkeloos­heid wor­den en hoe ontwrichtend wordt de crisis op sociaal-econo­misch terrein? Het grote gevaar bestaat dat de on­der­lin­ge zorg voor elkaar zal ver­dampen. Het eigen­be­lang lijkt altijd groter dan het belang van de ander. Het vol­hou­den van on­der­lin­ge ver­bon­den­heid wordt de grote uit­daging van de ko­men­de tijd.

Inter­na­tio­nale ver­bon­den­heid

Kwets­ba­re mensen in een groot aantal lan­den van deze wereld komen snel in de gevaren­zone. Zoveel mensen die nu al in de marge leven, dreigen aan alles gebrek te krijgen. Een sociaal vangnet zoals in Neder­land ontbreekt immers in verreweg de meeste lan­den, al vallen ook hier helaas mede­bur­gers door de mazen van het net. Het weg­val­len van in­kom­sten in combinatie met het ont­bre­ken van finan­ciële reserves betekent dan auto­ma­tisch diepe armoede. Tegen die ach­ter­grond heeft onze bis­schop­pen­con­fe­ren­tie, samen met lei­ders van andere gods­diensten en levens­be­schou­wingen, onze rege­ring vorige week opge­roe­pen om de meest kwets­ba­ren in de wereld niet te vergeten. Niet alleen om hun waar­dig­heid te be­scher­men maar ook uit welbegrepen eigen­be­lang. De wereld zit immers niet te wachten op een nieuwe golf van vluch­te­lingen. Nu niet veroor­zaakt door oorlogshan­de­lin­gen maar door het onzicht­ba­re maar levens­bedreigende corona­vi­rus.

Elkaar vast­hou­den

Meer en meer wordt dui­de­lijk dat er ook tij­dens deze corona­cri­sis belangentegen­stel­lingen zijn. Als die te groot wor­den kan de on­der­lin­ge eens­ge­zind­heid, die tot nu toe in­druk­wek­kend is, in gevaar komen. Het vraagt van onze politici en be­stuur­ders grote stuurmans­kunst. Nu wordt een beleid gevraagd dat mensen verbindt en niet uit elkaar drijft. Dat vraagt om het zoeken van een goede balans tussen een houd­ba­re ge­zond­heids­zorg en zo klein moge­lijke econo­mische schade. Maar even­zeer om jon­ge­ren die zich, mis­schien lan­ger dan verwacht, beper­kingen willen opleggen voor meer kwets­ba­re ouderen. Het vraagt ook om finan­ciële soli­da­ri­teit, natio­naal en inter­na­tio­naal. Werken­den moeten verbon­den blijven met allen die hun arbeid door de crisis verliezen. Dit alles om te voor­ko­men dat mensen tussen de raderen komen.

Eigen­be­lang overstijgen

Wij hebben als chris­te­nen een rea­lis­tisch mens­beeld. Als de nood aan de man komt, hebben de meesten van ons de nei­ging vooral voor zich­zelf te kiezen. Maar wij kunnen ons­zelf ook overstijgen. Ik schrijf dit Woord ter bemoe­diging in de Paas­tijd. Wij mogen leven in vriend­schap met de levende Christus. Geeft dat ons niet de kracht om onze eigen belangen te rela­ti­ve­ren en ons blijvend in te zetten voor het alge­meen belang? Ik hoop en bid dat wij, in kracht van Gods Geest, de on­der­lin­ge be­trok­ken­heid zullen vol­hou­den.

+ Dr. Gerard de Korte
Bis­schop van 's-Hertogen­bosch