Kerstboodschap Mgr. De Korte

Tijdens een gewel­dig kerst­con­cert door de Schola Cantorum in een goed gevulde Sint-Jans­kathe­draal van Den Bosch heeft Mgr. Gerard de Korte zijn kerst­bood­schap uit­ge­spro­ken.

In ver­won­dering verbon­den

Beste broe­ders en zusters,

De titel van mijn kerst­bood­schap luidt dit jaar: ‘In ver­won­dering verbon­den’.

Ik werd voor deze medi­ta­tie geïnspireerd door een recente grote stap vooruit in de sterrenkunde. Astronomen zijn al jaren geboeid door het feno­meen van zwarte gaten in het heelal. Zwarte gaten zijn mysterieus en ook dreigend. Mensen zijn er bang voor. Wij verbin­den zwarte gaten met onze ster­fe­lijk­heid. De zwaarte­kracht in een zwart gat is zo enorm dat alles wat te dichtbij komt, wordt opgeslokt. Sterren, zelfs licht. En het komt er nooit meer uit. Alles wat in een zwart gat verdwijnt, is de­fi­ni­tief weg.

In het voor­jaar was er groot nieuws. Het was gelukt om de eerste foto van een zwart gat te maken. In onze media was er veel aan­dacht voor deze foto. Opnieuw besefte ik hoe oud en ruim ons heelal is. Bijna 14 miljard jaar oud en vele, vele licht­ja­ren ruim.

Zijn wij alleen?

Mijn liberale avond­krant wijdde een hoofdartikel aan de foto van het zwarte gat. Het was feite­lijk, zoals ook te ver­wach­ten, een humanis­tisch com­men­taar. De hoofd­re­dac­teur legde de nadruk op de fragili­teit van de mens in het licht van de omvang van de schep­ping.

En, zo schreef hij, wij zijn alleen in het heelal. Het is een visie die velen in het hui­dige Neder­land zullen delen. Wij zijn alleen in het heelal. Toch is er ook een andere visie moge­lijk. De man achter de eerste foto van een zwart gat is de sterren­kun­dige Heino Falcke. Met een beetje trots zeg ik dat hij verbon­den is aan ‘onze’ Radbouduni­ver­si­teit, de Katho­lie­ke Uni­ver­si­teit van Nijmegen.

Falcke is niet alleen een eminent astrofysicus maar ook een christen. In een inter­view in het Duitse opinieweek­blad Der Spiegel zegt Falcke dat er tussen geloof en weten­schap meer pa­ral­lel­len bestaan dan menigeen denkt. Beiden zoeken naar de grond van alles. In een ander inter­view ver­telt hij dat hij als jongen van 14 op een morgen wakker werd en wist: God bestaat; God is liefde, on­be­grensde liefde. Het geloof is voor hem een houvast. De grond waarop hij staat. Als astrofysicusis hij dage­lijks ver­won­derd bij de studie van het immense heelal. Onze onmete­lijke wer­ke­lijk­heid als bron van ver­won­dering. En voor hem is God, als Degene die niet geschapen is, het begin en het einde. God als Schepper en Voltooier. Ook voor een gelovigchristen is de mens in ons immense heelaluitermatenie­tig en fragiel.

Wat is de mens?

Een stofje of, met de woor­den van Blaise Pascal in zijn Pensées: een riet. Even kwets­baar en breek­baar als riet. Maar ook een denkend riet, zegt Pascal. Voor zover wij weten zijn wij immers het enige schepsel met een zelfbewust­zijn. Wij kunnen afstand nemen van ons­zelf. Reflec­te­ren op ons­zelf en cultuur scheppen. De mens als verant­woor­de­lijk rent­mees­ter. De hoofd­re­dac­teur van de liberale krant schreef: wij zijn alleen in het heelal. Hij schreef echter ook: maar gelukkig hebben wij elkaar. Datkan en wil ik vandaagook als bis­schop dik onder­stre­pen.

Kwets­ba­re ver­bon­den­heid

Wij mensen hebben gelukkig elkaar. Het chris­te­lijk mens­beeld vormt een relationeel mens­beeld. Alleen verbon­den met elkaar vin­den wij geluk. Wij zijn aan elkaar gegeven. In ver­bon­den­heid met elkaar mogen wij leven. Maar het gaat om een kwets­ba­re ver­bon­den­heid. De eminente socioloog Zygmunt Bauman heeft veel studies ge­schre­ven met het woord liquid, het woord vloei­baar in de titel. Onze moderne samen­le­ving, zo zegt Bauman, is vloei­baar gewor­den. Veel stabili­teit is verdwenen. Mensen vin­den het moei­lijk om blijvende ver­bin­te­nissen aan te gaan. Alles wat wij doen en wie wij zijn: werk, woon­plaats, relaties en vriend­schappen, lidmaat­schappen; het kan zo weer wor­den ingewisseld voor andere verbin­dingen.

Verbon­den in vrij­heid

Al enkele maan­den vieren wij in het zui­den van ons land in onze ste­den en dorpen be­vrij­dings­feesten. Met een goede her­in­ne­ring denk ik zelf terug aan de prach­tige her­den­kings­vie­ringen in Eindhoven in sep­tem­beren eind ok­to­ber in de Sint Jan.

75 Jaar gele­den kwam een einde aan de bezet­ting en de terreur van de natio­naalsocialisten Vele doden waren te betreurenen Neder­land lag in puin. Maar wij had­den onze vrij­heid weer terug­ge­kre­gen en met vereende krachten gingen Neder­lan­ders werk maken van de wederop­bouw. Wij hebben een prach­tig land opge­bouwd.

Op dit moment zijn veel mensen in ons land echter bang en boos. Er wordt gedemonstreerd. En er wordt in de sociale media vaak botte en onverzoen­lijke taal gebruikt. Neder­lan­ders zijn steenrijk én doodsbang tege­lijk. Dat lijkt een vreemde combinatie maar bij enig nadenken valt de combinatie ook te begrijpen. Wie welvarend is, wie rijk is, kan ook veel verliezen. Veel Neder­lan­ders voelen een bestaansonzeker­heid. Een angst voor de toe­komst.

Maar moeten wij, 75 jaar na de be­vrij­ding, ook geen oog hou­den voor het vele goede in ons land? Neder­land is een land waar materieel en immaterieel veel is ge­rea­li­seerd. Een democra­tische rechts­staat, een ver­zor­gings­staat. Een land met een grondwet die onze vrij­he­den garan­deert, niet in de laatste plaats de vrij­heid van gods­dienst. Een land met een onaf­han­ke­lijke recht­spraak en een vrije pers. Een land met hoog ont­wik­keld onder­wijs en een ge­zond­heids­zorg op top­ni­veau. Een land met een stevig pensioenstelsel. Maar deze verworven­he­den zijn niet van­zelf­spre­kend. Ook zij zijn fragiel en kwets­baar.

Alles van waarde is kwets­baar en alleen veilig als wij onze verant­woor­de­lijk­heid kennen en waarmaken. Onze vrij­heid vraagt om voort­du­rende alert­heid. Onze vrij­heid vraagt met name ook om on­der­lin­ge ver­bon­den­hei­den soli­da­ri­teit. Juist in een samen­le­ving die steeds meer stabili­teit verliest en vloei­baar wordt, rust er een grote verant­woor­de­lijk­heid op onze sch­ou­ders. Laten wij aller­eerst zoeken naar wat ons verbindtin plaats van naar wat ons ver­deelt.

Tot slot

Broe­ders en zusters,

als kwets­ba­re mensen leven wij in een immens heelal. Als kwets­ba­re mensen leven wij in een vloei­ba­re samen­le­ving. Maar wij hebben elkaar, zei de hoofd­re­dac­teur van de liberale krant. Als bis­schop beaam ik dat volmon­dig, maar zeg ik het ook iets anders: wij zijn aan elkaar gegeven, aan elkaar ge­schon­ken door de goede God. Laten wij dat besef van ge­schon­ken ge­meen­schap voe­den in ons hart, ondanks alle levensbeschouwe­lijke en poli­tieke verschillen. Chris­te­nen geloven dat de Schepper ons in Jezus heeft opge­zocht. In Christus, de Immanuel, God met ons, deelt Hij ons kwets­baar leven. In een fragiel en kwets­baar mensen­kind komt de Schepper ons tegemoet. Ieder van ons mag weten dat God onvoor­waar­de­lijk van ons houdt. In Christus toont Hij zijn liefde voor ieder van ons. Ook dat is een reden tot ver­won­dering.

In een kwets­baar mens toont God zich solidair met kwets­ba­re mensen, deelt Hij hun duisternis en dood. Dat gaan wij op enkele dagen met Kerst­mis weer vieren.

En Hij zoekt ons ook vandaag. Dat Christus, God-met-ons, welkom mag zijn ook in ons eigen leven. Vanuit die hoopwens ik u allen een zalig, gezegend Kerst­feest.

+ Dr. Gerard de Korte
Bis­schop van ’s-Hertogen­bosch

Foto’s: Wim Koopman
Kijk voor een uit­ge­breide foto­se­rie op zijn web­si­te