Sint Antoniusgesticht

Voorge­schie­de­nis

In 1908 werd er naast de kerk een nieuwe pastorie gebouwd. De tot dan bestaande pastorie aan de Kerk­straat werd ingericht als ‘Liefdegesticht’. Het diende voor­taan als onder­ko­men voor gebrekkigen en ouden van dagen. De schuur die achter de oude pastorie stond, werd ingericht als washuis en stal. Voor de ver­zor­ging van de bejaar­den werd contact gezocht met de zusters Fran­cis­ca­nessen. Op 9 sep­tem­ber 1910 arriveer­den de eerste vijf zusters in Am­mer­zo­den.
Op 1 no­vem­ber 1910 werd het gebouw door de pastoor ingewijd. Het gesticht werd open­ge­steld voor opname van ‘ouden van dagen en gebrekkigen zowel mannen als vrouwen.’
In de periode tot 1920 verbleven jaar­lijks gemiddeld 23 bejaar­den en één gebrekkige in het gebouw. 

Plannen

De in 1917 nieuw aangetre­den pastoor Isidorus Trienekens kwam uiter­aard gere­geld in het liefdesgesticht. Hij zag zelf dat het gebouw niet meer voldeed. Ook wilde Trienekens de sacristie van de kerk ver­bou­wen. Ge­meen­te-opzichter Joannes Fr. Goesten schatte dat alle ver­an­de­ringen ongeveer ƒ 35.000,- zou­den gaan kosten. Op 15 januari 1923 had Van Boort een ontwerp klaar. Trienekens legde de plannen voor aan de bis­schop. Deze keurde de plannen op 13 februari 1923 voorlopig goed.

Bijge­bou­wen

Aannemer Joannes Fr. Goesten wilde direct aan het bij­ge­bouw van het gesticht beginnen. Dat mocht niet, want het geplande gebouw stond op min­der dan 50 meter van het kerkhof. Gede­puteerde Staten moesten daarom toestem­ming voor het bouw­werk geven. De bezwaren van het College wer­den met steun van een der Gede­puteer­den, de heer W. G. Kronen­burg uit Kerkdriel, weerlegd. Op 6 no­vem­ber 1923 kwam de toestem­ming tot bouwen binnen, onder de voor­waarde dat het ‘nimmer als woning zou wor­den ingericht, zolang de bedoelde begraaf­plaats bestaat.’

Op 8 no­vem­ber 1923 ging de aannemer aan de slag. De winterse omstan­dig­he­den gooi­den roet in het eten. Na de winter­pe­rio­de werd het ‘een gesukkel waaraan geen einde scheen te komen.’

Hoofd­ge­bouw

Architect Van Boort en de pastoor wer­den het op 17 april 1924 eens over nieuwe teke­ningen en bestekken. Het kerk­bestuur besloot tot een open­ba­re aanbeste­ding. De pastoor was onte­vre­den over het tot dat moment geleverde werk van de Am­mer­zo­dense aannemers. Op 6 juni 1924 kwamen tien aannemers in het Bonds­ge­bouw bijeen en lever­den daar hun bereke­ningen bij de pastoor in.

De gebroe­ders Gijsbertus en Johannes Goesten schreven na de bekendma­king van de in­schrij­ving een brief naar de pastoor. Ze waren niet de laagste inschrijvers, maar wil­den toch graag het werk uit­voeren. De werkloos­heid zou daardoor buiten de pa­ro­chie gehou­den wor­den en ‘den geest van onte­vre­den­heid die overal rond­waart’ zou de kop ingedrukt wor­den.

Het werk werd echter gegund aan Henri J. van Boort uit Zalt­bom­mel. Op 4 au­gus­tus 1924 werd be­gon­nen met de werk­zaam­he­den. Op 15 au­gus­tus werd de eerste steen gelegd. 20 ok­to­ber was het hoogste punt bereikt en werd de vlag gehesen, op 23 de­cem­ber was de kap­con­struc­tie klaar.

In de zijmuur van het gebouw werd de beeltenis van de naamgever van het gebouw, de H. Antonius, aan­ge­bracht. Tot de maand mei 1925 werd er door de bouwvakkers hard gewerkt om ook het interieur van het gebouw in orde te maken. Er kwamen aparte kamers voor echtparen én voor personen die dat kon­den bekos­tigen. In het nieuwe hoofd­ge­bouw kwamen ook een mannen- en een vrouwen­zaal. Het achterste gedeelte van het gebouw werd dienst­ge­bouw voor de zusters. Het geheel werd voor­zien van elektrisch licht en er kwam waterlei­ding.

Inze­ge­ning

Op 11 mei 1925 werd ’s morgens om 8 uur in de kapel van de Fran­cis­ca­nessen door pastoor Trienekens een H. Mis ter voor­be­rei­ding van de plech­tige inze­ge­ning gelezen. De zusters onder lei­ding van zuster Gualberta, wer­den speciaal bedankt voor het werk dat ze de afgelopen 15 jaar had­den verricht. Pastoor Trienekens droeg daarna het gesticht aan hen over en sprak de hoop uit, dat zij ‘tot in het verre verschiet, naar het voor­beeld van Vader Fran­cis­cus haar lief­derijke zorgen aan de zieken en ouden van dagen zou­den wij­den.’ Hij wees er op dat ‘de dikwijls zware offers, die zij daarbij moeten brengen, door God rijke­lijk zullen beloond wor­den.’

Hierna volgde de offi­cië­le inwij­ding onder be­ge­lei­ding van ‘het lieflijke gezang der Eerwaarde Zusters.’

Besluit

 Na de inze­ge­ning werd het bejaar­den­werk op de normale wijze voort­ge­zet. Het bedrag dat voor de verple­ging moest wor­den betaald werd opnieuw vast­ge­steld. Per jaar moest iemand die bij de eerste klasse hoorde ƒ 550,- betalen; voor de tweede klasse was dit bedrag ƒ 450,- en voor de derde klasse ƒ 260,-. Door de invoe­ring van dit systeem was het moge­lijk dat ouden van dagen die een onbe­zorgde levens­avond wil­den, ook gebruik kon­den maken van het liefdesgesticht.