foto: Pauline van Kempen

Fran­cis­caanse kloostertuin wordt stadsoase

In het voor­ma­lige kapucijnen­kloos­ter aan de rand van de Bossche bin­nen­stad be­gon­nen enkele fran­cis­ca­nen, cla­rissen en seculieren drie jaar gele­den het Stads­kloos­ter San Damiano. De grote kloostertuin vormen zij nu om tot een oase voor mens en dier.

Stads­kloos­ter San Damiano

De tuin­com­mis­sie heeft net ver­ga­derd in een van de vroe­gere ‘werk­hui­zen’ op het klooster­ter­rein. Het is de maan­dag voor de eerste offi­cië­le open­stel­ling van de kloostertuin: belang­stel­len­den zijn in het zomerseizoen elke tweede zater­dag van de maand welkom om te wan­de­len in het bos en zich te ver­won­deren over de bloemen en de bijen, de kippen en de eek­hoorns en het geluid van de specht.

Best spannend, beaamt broe­der Roland Putman. Maar dit is wel wat de nieuwe bewoners van Stads­kloos­ter San Damiano, nabij het centrum van Den Bosch, graag willen. “En we hebben al enkele vin­ger­oefe­ningen gehad: zomergasten, een advents­markt en een paas­vie­ring voor dak­lo­zen. Er moeten nog ergens tien eieren liggen.”

Het gesloten bol­werk dat het kapucijnen­kloos­ter altijd was, gooit de deuren steeds vaker open. In 2018 werd het complex, dat te groot werd voor de veer­tien kapucijnen die er toen nog woon­den, verkocht aan de fran­cis­ca­nen. Die doopten het om tot Stads­kloos­ter San Damiano, naar de kapel nabij Assisi waar Fran­cis­cus zijn roe­ping gewaar werd en Clara haar klooster begon.

Nieuwe bewoners

De nieuwe bewoners zijn allen volgelingen van Fran­cis­cus en Clara, maar behoren tot ver­schil­lende ordes: min­der­broe­ders, zusters cla­rissen, en seculieren. Hun gemeen­schap­pe­lijke droom is om duur­zaam te leven en iets voor de stad te betekenen, ver­telt broe­der Roland. Die droom krijgt gaandeweg vorm. “We zijn pas op dag vier van de schep­ping”, zegt broe­der Rangel Geerman.

In dit geval begon de schep­ping met aan­dach­tig kijken en luis­te­ren: waar heeft de stad behoefte aan, wat is er al en wat kunnen wij bie­den? En zo wor­den er inmiddels ver­ga­der­ruim­tes verhuurd, heeft het Straat­pas­to­raat hier onderdak gevon­den, is er maan­de­lijks een Engels­ta­lige Mis voor expats en stu­den­ten en kunnen dak­lo­zen aan de poort een coffee-to-go krijgen, om maar wat voor­beel­den te noemen.

De wereld is ons klooster

“Niet het klooster is onze wereld, maar de wereld is ons klooster”, zei Fran­cis­cus. “Daarom gaan we ook naar buiten”, zegt broe­der Roland, die tevens pastoor is in de Bom­me­ler­waard. “Onderweg voeren we gesprekken met mensen. En als we bid­den, staan de kerkdeuren open, zodat de gelui­den van de stad naar binnen komen en ons gebed over de stad uitwaaiert.”

Ook de kloostertuin heeft de stad iets te bie­den, geloven ze. Het is een oase van rust die wel­da­dig kan zijn in een tijd en plaats waar rust soms ver te zoeken is. “Die wel­daad willen wij delen met andere mensen”, zegt zuster Beatrijs Corveleyn. “Daar­mee kunnen we tege­lijk iets van onze spiri­tua­li­teit laten zien.”

Dat gebeurt heel concreet met een medi­ta­tieve wan­de­ling, die zij samen met zuster Elisabeth Luurtsema bedacht. Bezoekers kunnen met een audio­tour of een boekje op twaalf ver­schil­lende plekken in de tuin kennis­ma­ken met Fran­cis­cus en Clara van Assisi en Elisabeth van Thüringen.

Composthoop

Zuster Elisabeth noemt als voor­beeld de com­posthoop. “Die kan een afkeer oproepen. Daarbij hoort het verhaal van Fran­cis­cus en de melaatse, waar het bittere zoet wordt.” Met re­flec­tie­vra­gen wor­den de wande­laars aan het denken gezet over hun eigen leven. De tuin is een halve hectare groot is en bestaat voor een be­lang­rijk deel uit bos. Uit­ein­de­lijk willen de bewoners er een ‘bele­vingsbos’ van maken, in combinatie met een voedselbos waarin vooral voor dieren volop voedsel te vin­den is, legt zuster Elisabeth uit. “En wij snoepen wat mee.”

Daarvoor heeft de tuin­com­mis­sie een plan gemaakt dat uitgaat van wat er is, maar ook ruimte schept voor inheemse fruit- en noten­bo­men, bessen­struiken, klein fruit en krui­den. De monu­mentale platanen, esdoorns en lin­den blijven staan, veel coniferen, heesters en zaailingen wor­den stukje bij beetje verwij­derd.

Win-win-situatie

De vijf kloos­ter­lingen die de com­mis­sie vormen, zijn elk verant­woor­de­lijk voor een stukje tuin, maar hoeven niet alles zelf te doen. Ze krijgen hulp van vrij­wil­li­gers die zich spon­taan meld­den tij­dens de lockdown en, via de Stich­ting Loods, van mensen met een afstand tot de arbeids­markt. “Een win-win-situatie”, zegt zuster Beatrijs. “Wij profi­te­ren van hun werk en zij zijn blij dat ze een plek hebben.”

Ook dat, meent broe­der Roland, is spiri­tua­li­teit. “Som­mi­gen komen in de tuin en de kerk, anderen zijn niet zo ker­ke­lijk maar bloeien op in de tuin. Dat is heer­lijk om te zien. Er zijn zo veel manieren waarop God mensen raakt.”

Pauline van Kempen