Power of Fire-dag - Sint-Jans­kathe­draal (foto: Wim Koopman)

Op weg naar het feest van de Geest

Afgelopen don­der­dag hebben wij weer de Hemel­vaart van de Heer mogen vieren. Christus is van de Vader uit­ge­gaan en bij de Vader thuisge­ko­men. Voordat Jezus zijn vrien­den verlaat, belooft Hij hen de Heilige Geest. Zij zullen niet verweesd achter­blij­ven. Integen­deel, de Geest zal komen als een Helper om hen te bemoe­digen en kracht te geven. De Geest wil de eerste vrien­den van Jezus bezielen en maken tot en­thou­siaste getuigen. Zij wor­den uitgezon­den om als mis­sio­na­rissen in daad en woord te getuigen van Christus en zijn opstan­ding.

In deze corona­tijd kunnen wij­zelf de kracht van Gods Geest ont­zet­tend goed gebruiken. Velen van ons zijn verdrie­tig of vermoeid geraakt door de stress van de pandemie. Maar aan de ergste ellende lijkt een einde te komen. Ook onze pa­ro­chies kunnen stap voor stap hun ac­ti­vi­teiten uitbrei­den. En dan hebben wij begeesterde pastores en andere gelo­vi­gen nodig die de han­den uit de mouwen steken om de schade van de pandemie te beperken en het pa­ro­chie­le­ven weer vleugels geven.

Eerste lustrum

Afgelopen vrij­dag was het vijf jaar gele­den dat ik in de Sint Jan werd geïnstalleerd als de nieuwe bis­schop. Met een goede her­in­ne­ring denk ik terug aan de prach­tige Heilige Mis in een stamp­volle ka­the­draal en de urenlange receptie in het Theater aan de Parade. Ik voel mij tot op de dag gedragen door de gebe­den en de harte­lijk­heid van tal­loze gelo­vi­gen.

In de weken na de in­stal­la­tie heb ik de twaalf de­ke­na­ten bezocht voor een eerste kennis­ma­king met de pas­to­rale teams, de besturen en de reli­gi­euze ge­meen­schappen. Deze ont­moe­tingen in combinatie met veel gesprekken in het bis­schops­huis in de zomer van 2016 hebben uit­ein­delijk geresul­teerd in het beleids­plan Samen bouwen in ver­trouwen dat in ok­to­ber van dat jaar werd ge­pu­bli­ceerd en tot op de dag van vandaag lei­dend is voor het dio­ce­saan beleid.

Ik ben oprecht dank­baar voor de gewel­dige groep mede­wer­kers in het bis­schops­huis. Als team, met ieder zijn of haar eigen talenten, zetten wij ons in voor de voort­gang van het katho­liek leven. Met grote waar­de­ring noem ik ook alle pastores en de vele vrij­wil­li­gers die zich inzetten om het pa­ro­chie­le­ven gestalte te geven. En met ere noem ik ook onze reli­gi­euzen die als bid­dende cellen het ge­loofs­le­ven van de Kerk van ’s-Hertogen­bosch willen onder­steunen.

Kerk in de marge...

Als wij nadenken over de Kerk van ons land in het alge­meen en van ’s-Hertogen­bosch in het bij­zon­der dan komt direct het woord kwets­baar­heid in beeld. De tijd van het Rijke Roomse Leven is voorbij, ook in het zui­den van het land. Geen massale par­ti­ci­pa­tie meer; geen van­zelf­spre­kend katho­li­cisme. Over de ach­ter­gron­den van de snelle ont­ker­ke­lij­king in de laatste vijf­tig jaar valt veel te zeggen, maar dat wil ik op dit moment niet doen. Wij kunnen in ieder geval con­sta­te­ren dat de ker­ke­lijke krimp een feit is en er buiten, maar ook binnen, de Kerk veel reli­gi­euze onzeker­heid bestaat. De Kerk func­tio­neert niet meer in het centrum maar veel meer in de marge van de samen­le­ving.

Betekent deze situatie een einde oefe­ning voor de Kerk? Ik denk zeker niet. Want naast reli­gi­euze onzeker­heid leeft er ook op een breed front een reli­gi­eus verlangen. Nog steeds geldt voor veel mensen de notie die wij vin­den bij de grote kerk­va­der Au­gus­ti­nus: onrus­tig is ons hart, totdat het rust vindt in U. De Kerk heeft met de persoon en het evan­ge­lie van Christus goud in han­den om de onrust bij tijd­ge­no­ten te bezweren. Christus kan in een vloei­ba­re cultuur stabili­teit aan het leven schenken. Hij helpt ons bij de grote vragen rond zin, lij­den en dood.

...maar geen marginale Kerk

Een Kerk in de marge hoeft geen marginale Kerk te zijn. De theoloog Stefan Paas heeft onze situatie vergeleken met het begin van de vierde eeuw. Toen bekeerde keizer Constan­tijn zich tot het chris­ten­dom. Tot die tijd was er geen staatssteun voor de Kerk en had zij op eigen kracht waar­schijn­lijk tien procent van de bevol­king bereikt. Ook in onze dagen is iedere onder­steu­ning van de Kerk door de staat weg­ge­vallen. En mis­schien gaan wij terug naar een situatie dat 10% van de bevol­king christen is. Dat betekent in ons land zo’n kleine twee miljoen mensen. Een kleine min­der­heid maar als deze min­der­heid vitaal is, kan zij van bete­ke­nis zijn voor de gehele samen­le­ving.

Wij hebben geen mach­tige chris­te­lijke zuilen meer in Neder­land. Maar wij blijven ge­roe­pen om, met de woor­den van Jezus, zout en licht te zijn in de wereld van vandaag. Na ruim een jaar lijkt de corona­cri­sis in de laatste fase te zijn aangeland. Er is licht aan het einde van de tunnel. Stap voor stap zullen ook de kerken hun vleugels kunnen uitslaan. De plannen voor een missio­naire geloofs­ge­meen­schap kunnen uit de ijs­kast. Hope­lijk wor­den onze pas­to­rale teams crea­tief in het vin­den van nieuwe wegen. En de dienstverleners en andere mede­wer­kers van het bisdom willen van harte bij die zoek­tocht helpen. Laten wij binnen onze Kerk geen tijd verliezen aan kleinmen­se­lijke dis­puten maar elkaar van harte ruimte van leven gunnen. Als Christus ons allen heeft aanvaard en zijn hand op ons heeft gelegd, wie zijn wij dan dat wij elkaar niet van harte aan­vaar­den?

Crea­tief in kracht van de Pinkstergeest

De pa­ro­chies van ons bisdom kunnen met ver­trouwen de toe­komst tegemoet gaan als wij ons hel­der en harte­lijk presen­te­ren. Helder betekent voor mij dat de drie-ene God centraal staat. De Geest opent onze ogen voor Christus en Hij brengt ons bij de Vader. Christus is de waar­heid in persoon. Chris­te­lijke waar­heid is altijd verbon­den met liefde. Voor onze pa­ro­chies betekent dat concreet een harte­lijke en verwel­ko­mende hou­ding. In de hui­dige tijd zijn veel mensen buiten én binnen de Kerk onzeker en zoekend. Dat impli­ceert mild­heid en pru­dentie. Alleen zo kunnen wij in de hui­dige samen­le­ving missio­nair zijn en mensen bij Christus brengen.

Hope­lijk ont­wik­ke­len de pastores en besturen de ko­men­de tijd de nodige creativi­teit. Het pinkster­feest wil ons daarbij helpen. Wat denkt u van een pa­ro­chie­feest zo gauw de situatie dat toelaat? In ieder geval moeten wij proberen onze mensen weer te mobi­li­se­ren. Als speer­punt van ons dio­ce­saan beleid geldt onze inzet voor onze jon­ge­ren en ge­zin­nen. Ik hoop en bid dat ons gezins- en familie­pas­to­raat heel bij­zon­der gezegend mag wor­den. Laten wij ook bouwen aan diaconale en oecu­me­nische geloofs­ge­meen­schappen die juist door onderling dienstbe­toon laten zien dat wij eigendom van Christus zijn.

Tot slot

In deze mei­maand noemen wij na­tuur­lijk ook Maria. De eerste leer­ling van de Heer en de eerste rank aan de wijnstok die Christus is. Op tal­loze plekken in ons bisdom, niet in de laatste plaats in de Sint Jan, zoeken nog steeds tal­loze mensen troost en bemoe­diging bij het gebed en het voor­beeld van de moe­der van de Heer. Maria wachtte, met de eerste leer­lin­gen, in het Cenakel op de Geest. Ook wij mogen de Pinkstergeest ver­wach­ten en ons christen- zijn en­thou­siast en crea­tief gestalte geven.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte