De rode paus en onze missio­naire opdracht

De meeste mensen hou­den van orde en hel­der­heid. Dat geldt ook voor de beoor­de­ling van mede­mensen. De een is con­ser­va­tief en de ander progressief. Zo hou­den wij het leven immers lekker over­zich­te­lijk. Maar wanneer wij wat meer inzoomen, wordt dui­de­lijk dat wij een ander mens daar­mee zwaar onrecht doen. Een mens heeft name­lijk altijd meer en soms te­gen­strij­dige facetten.

Dat viel mij ook weer op bij het lezen van de prach­tige bio­­gra­fie van kar­di­naal Willem van Rossum (1854 - 1932) waar­van ik recent het eerste exemplaar, tij­dens een ont­moe­ting in het bis­schops­huis, door de auteur dr. Vefie Poels kreeg aan­gereikt. Veel katho­lie­ken, en zeker anders­den­ken­den, zullen bij het horen van de naam van de kar­di­naal wat schaapach­tig kijken en vragen wie hij was. Dat is ook niet zo vreemd want een groot deel van zijn leven werkte hij in Rome als lid van de curie. Maar in de Eeuwige Stad bekleedde hij tussen 1918 en 1932 een zeer invloedrijke positie als prefect van de Pro­pa­gan­da Fide, het missiede­par­te­ment van het Vati­caan. De bij­naam rode paus maakt dat wel dui­de­lijk. De kar­di­naal die aan het hoofd stond van het missie­secre­ta­riaat kon zich meten met de paus in het wit.

Theo­lo­gisch behou­dend

Willem van Rossum werd in een een­vou­dig milieu in Zwolle geboren. Al vroeg werd hij wees. Hij is een man vol te­gen­strij­dig­he­den. Theo­lo­gisch was hij ultracon­ser­va­tief. In het begin van de vorige eeuw heerste er in de Rooms Katho­lie­ke Kerk veel wan­trouwen. Je kon al snel wor­den ver­dacht van vrij­zin­nige of ketterse opvat­tingen. Pries­ters moesten vanaf 1910 een eed tegen het modernisme afleggen. Er ontstond een benepen sfeer van ver­dachtma­kingen en op alle niveaus wer­den mensen aangeklaagd. Het was een soort wedstrijd in recht­zin­nig­heid. En kar­di­naal van Rossum deed met dit spel van harte mee en werd een geharnaste bestrij­der van het virus van het modernisme.

Beleids­ma­tig voor­uit­stre­vend

Tege­lijk was deze oercon­ser­va­tieve theoloog juist op het terrein van de missie open en werkte hij met een voor­uit­ziende blik. Hij streefde naar het door­bre­ken van de band tussen missie en de koloniale poli­tiek en was een sterk voor­stan­der van de opbouw van een inheemse clerus. Zijn ideaal was welis­waar een centraal geleide Kerk, maar tege­lijk ook van een waar­lijk uni­ver­se­le Kerk waar­bin­nen het Ita­li­aanse of Europese ele­ment niet de boven­toon voerde. Dat deed hij overigens met een beroep op oude ker­ke­lijke do­cu­menten uit de 17^de eeuw. Maar tege­lijk paste het bij de ont­wik­ke­lingen van de 20^ste eeuw. In de loop van die eeuw zou­den immers de meeste kolonies onaf­han­ke­lijke staten wor­den. De jonge kerken in deze koloniale lan­den waren op het moment van onaf­han­ke­lijk­heid al ver gevor­derd in het oplei­den van een eigen ker­ke­lijk kader. Dat was voor de con­ti­nuï­teit van het missie­werk, ook na de dekoloni­sa­tie, van grote bete­ke­nis.

Feest van de missie

Wie missie zegt, denkt direct aan de bete­ke­nis van de heilige Geest. In kracht van Gods Geest is de Kerk immers vanuit Jeru­za­lem verspreid over de gehele aarde. In deze Paas­tijd zijn wij op weg naar Pink­ste­ren, het feest van de missio­naire Kerk. Wij zijn dank­baar voor alle mis­sio­na­rissen die vanuit Neder­land het goede nieuws hebben verspreid en nog ver­sprei­den. Wij zijn ook dank­baar voor de mis­sio­na­rissen die naar ons land geko­men zijn. In ons eigen bisdom werken pries­ters uit India en een aantal Afrikaanse lan­den Wij spreken niet voor niets over een reversed mission, een om­ge­keerde missie. Maar het ko­men­de Pinkster­feest bepaalt ons ook bij onze eigen missio­naire opdracht.

Zondag van de goede Herder

Gisteren vier­den wij Roepingen­zon­dag. Deze zon­dag tussen Pasen en Pink­ste­ren vieren wij Jezus als de Herder die voor zijn mensen zorgt. Tra­di­tio­neel vormt deze zon­dag de dag waarop wij bij­zon­der stil staan bij het thema roe­ping. Ieder mens heeft als schepsel een roe­ping. Maar dat geldt na­tuur­lijk zeker voor iedere christen. In kracht van de Geest is elke gedoopte ge­roe­pen om de her­der­lijke zorg van Christus zicht­baar te maken. Binnen het Gods volk zijn er ook bij­zon­dere roe­pingen. Ik noem de roe­ping tot diaken en pries­ter maar ook tot het reli­gi­eus leven binnen een klooster­ge­meen­schap. Wij zijn dank­baar voor allen die de stu­den­ten van het Sint-Jans­cen­trum - onze diaken- en pries­ter­oplei­ding - met hun gebed maar ook finan­cieel onder­steunen. Afgelopen vrij­dag mocht ik tij­dens de ochtend­mis in de Sint-Jans­kathe­draal Martijn Derks, een van onze pries­ter­kan­di­da­ten, aanstellen tot acoliet op weg naar zijn wij­ding tot diaken en pries­ter. Graag noem ik ook het werk van Missio. Via studiebeurzen maken zij de oplei­ding van pries­ter­kan­di­da­ten in Afrika en Azië moge­lijk.

Vleugels uitslaan

Door de corona­pan­de­mie zijn er allerlei beper­kingen om de ker­ke­lijke vleugels uit te slaan. Vanaf ko­men­de woens­dag wordt in kleine stappen de weg naar meer vrij­heid inge­slagen. Binnen afzien­ba­re tijd komt er ook meer ruimte voor het ker­ke­lijk leven. Hope­lijk zullen pa­ro­chies oude plannen, die even zijn gepar­keerd, weer uit de koel­kast halen. Ik weet van teams die en­thou­siast zijn over metho­den als Divine Renovation en Rebuilt. Andere pas­to­rale teams zijn in zee gegaan met onze mensen van het Familie­pas­to­raat. En weer anderen plannen eigen missio­naire ac­ti­vi­teiten. Dat is allemaal prima. Laat op het terrein van het missio­nair pas­to­raat maar duizend bloemen bloeien. Kar­di­naal van Rossum is een be­lang­rijke erflater als het gaat om missio­naire inzet. Zijn voor­beeld kan ons in­spi­re­ren om in onze dagen crea­tief nieuwe wegen te zoeken en de vleugels uit te slaan om de persoon en het Evan­ge­lie van Christus present te stellen. Laat op het ko­men­de Pinkster­feest Gods Geest maar stevig waaien en ons let­ter­lijk in­spi­re­ren om de Heer zicht­baar te maken in het concrete leven van iedere dag.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte
Bis­schop van ’s-Hertogen­bosch