Licht van Christus

‘Licht van Christus’ zijn de eerste woor­den die klinken als in de paas­nacht in een volle­dig donkere kerk de paaskaars is ontstoken. Niet zomaar een lichtje dus, maar het Licht van Christus zelf. Voor het aans­te­ken van de paaskaars heeft de pries­ter deze gezegend met de eerste letters van de woor­den Alpha en Omega, oorsprong en einde.

Daarna heeft hij vijf wierook­kor­rels aan­ge­bracht op de kaars, ver­wij­zend naar de vijf won­den van Christus. Maar de dood heeft niet het laatste woord en dus verlicht een kleine, kwets­ba­re vlam de gehele donkere ruimte en wordt het licht aan alle gelo­vi­gen doorge­ge­ven als de paaskaars naar voren wordt gedragen. Wij ont­van­gen daar­mee niet alleen het licht van Christus, we wor­den daar­mee ook uit­ge­no­digd zelf licht­dra­gers te zijn. Dit begin van de Paas­wake mar­keert de derde vie­ring van het Triduüm, van de drie intense dagen die we in de Goede Week beleven: Witte Donder­dag, Goede Vrij­dag en Paas­za­ter­dag. En eigen­lijk wordt die dagen één doorlopende vie­ring gevierd, ze staan niet los van elkaar. Dat begint met het kruis­te­ken aan het begin van de Witte Donder­dag­vie­ring en ein­digt met de plech­tige zegen aan het einde van de Paas­wake.

Witte Donder­dag

Op Witte Donder­dag vieren we in de avond de in­stel­ling van de eucha­ris­tie. Daar­mee is het een bij­zon­dere dag voor de pries­ters, die Christus in de eucha­ris­tie op een bij­zon­dere manier present mogen stellen. Het evan­ge­lie van die avond stelt de dienst­baar­heid centraal: Jezus die zijn leer­lin­gen de voeten wast en hen vraagt dat ook telkens bij elkaar te willen doen. Zoals Hij ook vraagt zijn maal­tijd te vieren ter ge­dach­te­nis aan Hem, telkens als we als geloofs­ge­meen­schap samen­ko­men.

Goede Vrij­dag

Goede Vrij­dag staat in het teken van het lij­den en de kruis­dood van Jezus. Op veel plaatsen vindt in de mid­dag het bid­den van de kruis­weg plaats en lopen gelo­vi­gen langs de veer­tien staties, die de zware tocht van Jezus naar de berg Golgotha uit­beel­den. In de avond wordt het lij­dens­ver­haal gelezen, bid­den we voor alle noden van Kerk en wereld en vereren we het kruis door knielend of buigend de gestorven Heer tegemoet te gaan. Na deze vie­ring valt er een diepe stilte in de kerk. We noemen het de grafrust en dat blijft zo tot aan het begin van de paas­wake.

Paas­wake

En die paas­wake wordt door de kerk­va­der Au­gus­ti­nus al in 209 de ‘moe­der van alle heilige nacht­waken’ genoemd. Het is daar­mee het kloppend hart van het li­tur­gisch leven. Het is een lange vie­ring, maar zo rijk aan symboliek, dat je er als gelo­vi­ge echt de tijd voor moet nemen.

Vanaf de Mid­del­eeuwen werd de paas­wake steeds vroe­ger gevierd, om uit­ein­delijk op de zater­dag­mor­gen te belan­den. Paus Pius XII luidde in 1951 een gron­dige li­tur­gische vernieu­wing in, die juist met de her­vor­ming van de paas­wake begon. De vie­ring kreeg weer haar oor­spron­ke­lijke plaats na zonson­dergang.

Wij ont­van­gen niet alleen het licht van Christus,
we wor­den ook uit­ge­no­digd zelf licht­dra­gers te zijn

Na de aan­kon­di­ging van het paas­feest door de paasjubelzang, wordt de Schrift geopend en over­we­gen we in negen lezingen de heilsge­schie­de­nis van God met zijn mensen. Te beginnen met het schep­pings­ver­haal en ein­digend met het evan­ge­lie van Pasen. Om pas­to­rale redenen kan voor min­der lezingen wor­den gekozen, maar er zijn er toch altijd vijf, waar­van drie uit het Oude Testa­ment, verplicht.

Ver­vol­gens wor­den de heiligen aan­ge­roe­pen als voor­be­rei­ding op de wij­ding van het nieuwe doop­wa­ter en de feite­lijke doop van kin­de­ren en vol­was­se­nen. Degenen die al gedoopt zijn, hernieuwen hun doop­be­lof­ten en wor­den be­spren­keld met het pas gewijde water. Overigens bidt de pries­ter een prach­tig gebed om het water te wij­den, en doopt de paaskaars er drie keer in om het water als het ware te ‘bevruchten’. Net als het licht van de paaskaars niet zomaar licht is, zo is ook het gewijde water niet zomaar water, maar de bron van het nieuwe leven, waar­van alle gedoopten deel uitmaken. Tenslotte vieren wij als hoogte­punt de eucha­ris­tie, waarin we niet alleen het kruisoffer, maar ook de verrezen Heer in ons mid­den vieren.

Vier het hele feest

Voor zover het lukt zou het mooi zijn het hele paas­tri­duüm, van Witte Donder­dag tot en met de Paas­wake, mee te vieren. Pasen kan anders wat ‘rauw op je dak vallen.’ Zeker als de context niet gekend wordt van de dagen, die er aan vooraf gaan. Het gaat name­lijk niet zoals met Kerst­mis om dat lieve kind en de teder­heid van het hart, maar om een volwassen man, die te maken krijgt met de rauw­heid van het leven, met jaloezie en niet begrepen wor­den, met strijd en in de steek gelaten wor­den, met lij­den en dood. Maar door dit alles heen ook met opnieuw mogen opstaan en het nieuwe leven mogen omarmen. Want Pasen wordt pas een blijde bood­schap als we ook zelf in dat doorlopende verhaal van God met ons mensen durven stappen.

Zalig Pasen

Het zijn rijke en ind­ringende dagen, die ons uit­ein­delijk laten horen: ‘Hij is niet hier, Hij is verrezen.’ God mar­keert daar­mee de ge­schie­de­nis van zijn menswor­ding opnieuw. En nu de­fi­ni­tief. Hij maakt ons daar­mee tot kin­de­ren van de hoop, die mogen weten dat het na Goede Vrij­dag ook telkens opnieuw Pasen zal wor­den.